Pancar diğer alternatif tarım ürünlere göre, dış pazar değeri ve tarıma dayalı sanayiler arasında verimlilik, kârlılık ve katma değer yönünden karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir.
Tarım ve endüstri kesiminde yarattığı istihdam, alternatif ürünlerle kıyaslanamayacak kadar yüksek olup faaliyetine ayrıcalık ve etkin bir sosyal boyut kazandırmaktadır. Şeker pancarı ziraatı ilişkili olduğu pek çok sektöre ve milli ekonomiye yüksek miktarda katma değer sağlamaktadır. Dünyada şeker üretiminin %75'ini pancar şekeri %25'ini kamış şekeri oluşturmaktadır. Kamış şekerinin maliyeti işleme prosesinin kolaylığı ve şeker kamışının yılda birkaç hasat edilebilmesi nedeniyle pancar şekerine göre %40-50 daha ucuzdur. Bu nedenle dünyadaki şeker fiyatları kamış şekerine göre belirlenmektedir. AB ülkelerinin tamamına yakınında yani %95 oranında pancar şekeri üretimi yapılmaktadır. Bu ülkeler daha ucuza kamış şekeri temin edebilecekleri halde pancar şekeri üretiminden vazgeçmemektedirler.
Bununda nedeni pancar ziraatının ve sanayisinin üreticilere sağladığı katma değerdir. Şeker pancarı, çiftçiyi tarlaya ve köye bağlayan, ailenin tüm fertlerine çalışma ve istihdam imkânı sağlayan, yan ürünlerinin tamamı değerlendirilen bir bitki olmasının yanı sıra, üretim ve işlenme periyodu içinde kullanılan girdiler ile birçok sektörde dolaylı olarak katma değeri artırıcı önemli bir rol oynamaktadır. İklim ve toprak şartlarının uygunluğu nedeniyle ülkemizde üretilen şekerin tamamı, şeker pancarından elde edilmektedir. Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri dışındaki beş bölgede pancar tarımı yapılmaktadır. Şeker pancarının, ülkemizde ve birçok ülkede tarım politikaları içerisinde öncelikli olmasının temel nedeni endüstriyel bir bitki olmasıdır. Şeker pancarının işlenmesi sonucu ortaya çıkan yan ürünlerin tamamına yakını stratejik niteliği olan ürünlerdir. Küspe, melas, etanol bunlardan başlıcalarıdır.
Melas ve küspe hayvan yemi olarak kullanılmakla birlikte ispirto üretimiyle içki sanayinin önemli bir hammaddesidir. Bunların yanı sıra şeker; maya, antibiyotik, bio-etanol gibi birçok ürünün hammaddesini oluşturmaktadır. Şeker pancarının yan ürünlerinden biyoetanol alternatif enerji kaynağı olarak kullanılmaktadır. Bu yolla şeker pancarının yakıt piyasalarıyla etkileşime girmesi önemini bir kat daha artırmaktadır. Gıda güvencesi başta olmak üzere, ekonomik ve sosyal bir ürün olarak ülkemizde şeker üretimi, şeker üretim politikaları, şeker üretiminin sorunları ve geleceği çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Ülkemizde bu tarım ürünün üretimindeki amaç başlangıçta kendi şeker ihtiyacımızı karşılamak olsa da zaman zaman ihtiyaç fazlası ürün olduğu için ihracat yapılmıştır.
Ülke genelinde yıldan yıla değişen şeker arzındaki istikrarsızlıkları kontrol altına almak için 2001 yılında 4634 sayılı Şeker Kanunu çıkartılmıştır. Kanunda, Türkiye şeker talebinin karşılanması ve gerektiğinde şeker ihracatının yapılması yönünde düzenlemelere yer verilmiştir. Ülkemiz ve dünya şeker sanayinde birçok sorun yaşanmaktadır. Pancardan elde edilen şekerin, şeker kamışından elde edilen şekere oranla yüksek maliyetli olması pancar şekerinde üretim yapan ülkeleri olumsuz etkilemektedir. Türkiye’de pancar şekeri üretimine bağlı olarak şeker sanayinde girdi maliyetlerinin yüksek olması, şeker fiyatlarının dünya ortalamasından yüksek olmasına yol açmaktadır. Bunun yanı sıra sektörde emek yoğun teknoloji ağırlıklıdır. Fabrikaların büyük çoğunluğunda, sermaye yoğun teknolojiye ihtiyaç duyulmaktadır. Birçok ülkede şeker sektörüne yönelik yüksek maliyetli üretim sorun olmaktadır. Türkiye’de birçoğu politik amaçlarla kurulan şeker fabrikalarının kurulmasında ve işletilmesinde kar amacı güdülmemiş, buna karşılık özellikle kırsal kesimde istihdam yaratılması, iç göçün engellenmesi, bölgesel kalkınmışlık farklarının azaltılması gibi toplumsal işlevlerin yerine getirilmeleri hedeflenmiştir. Pancar insan beslenmesinin yanı sıra şeker hammaddesi, hayvan yemi ve ispirto eldesinde kullanılır. B. vulgaris var. Cicla; pazı veya mangold olarak da bilinir. Yaprakları ıspanak gibi sebze olarak yenilir. Yaprak ve sapları iyi gelişmiş olup, kök kısmı başparmak kalınlığında ve çatallıdır. B. vulgaris var. Curenta; kırmızı pancar, salatalık pancar olarak bilinir. B. vulgaris var. Rapa; hayvan pancarı veya yem pancarı olarak bilinmektedir. Gövde de şeker oranı düşük olup kök gövde oldukça iridir. B. vulgaris var. Saccharifera; şeker üretimi için yetiştirilen şekerpancarıdır.
Kaya, F. (2015), “Küresel ve Bölgesel Şeker Politikalarının Türkiye Şeker Fabrikalarına Etkilerine Bir Örnek: Ağrı Şeker Fabrikası”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 31: 41-46.
Sunulu, S., Sunulu A. (2016), “Şeker Pancarında Cercospora Yaprak Lekesi Hastalığı”, Pankobirlik, 27(108): 34.
Erdinç, Z. (2017), “Türkiye’de Şeker Sanayinin Gelişimi ve Şeker Sanayinde İzlenen Politikalar”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3): 9-26.
Karabulut, T., Topak, A. (2007), “Şeker Sanayiinde Maliyet ve Verimlilik Analizi: Kamu ve Özel Sektör Karşılaştırması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 10(1-2): 1-20.
