Dünya üzerinde ılıman iklim kuşaklarında yetişen ve nispeten nemli ve yağışlı bölgeleri seven kestane çok yıllık bir türdür. 200 ila 500 yıl yaşamını sürdüren kestane ağacı -35°C ‘ye kadar dayanabilmektedir. Ani sıcaklık düşüşleriyse ağaç gövdesinde çatlamalara sebep olabilir ve bu durum hastalık ve zararlı kontrolü için ticari üreticiyi zor durumda bırakabilir. Bilinen ve yetiştiriciliği yapılan 13 türü bulunmaktadır. Geç Çiçek açtığı için ilkbahar donlarından etkilenmemektedir. Ancak yükselen yaz sıcaklıkları sebebiyle meyve içinde buruşukluk ve boş Kozak görülebilmektedir. Kayalık arazide bile yetişebilen kestane kökleri derine giden bir bitkidir. Ancak ticari olarak yetiştiricilik için gevşek yapılı topraklar da yetiştirilmesi tavsiye edilmeli, toprak hafif geçirgen ve serin olmalıdır. Kestane yetiştiriciliğinde toprak istekleri karşılanmayan, soğuk çukur arazilere bahçe kurulumu yapılmamalıdır. Sulama toprağın nem durumuna ve imkânlara göre planlanmalıdır. Sulama imkânı olan üretici nem durumuna göre 3-4 kez sulama yapmanın ağaç gelişiminde önemli rol oynadığını bilmelidir. Meyilli arazi ve sulama imkânı olmayan durumlar da toprak işlemesi ona göre yapılmalı. Yağmur sularını kaybetmemek için Hendek ihmal edilmemelidir. Kestane budama yapılırken fazla budamanın fazla sürgün olduğu unutulmamalıdır. Fazla sürgün geç meyve oluşmasına sebep olur. Aynı şekilde aşırı budama da bodurluğa ve buna bağlı olarak meyve kayıplarına sebep olur. Verimden düşmüş ve yaşlanmış ağaçlarda Lider dal ve ana dallar derin bir şekilde budanır. Amaç genç sürgünler oluşturmak ve yeni bir dönem başlatmaktır. Kestane hasadı ve hasat zamanı çeşitlere göre farklılık göstermektedir. Dikenli olan meyvenin dış görünüşüne göre karar verilir. Açık yeşil olan bu yapı kahverengiye doğru döner. Hasat 2 ay kadar sürer ve meyveler zamanla açılma gösterir. Bu açılma hasat kolaylığı açısından üreticinin istediği bir durum değildir. 13 yaşındayken en verimli dönemine ulaşan kestane ağacı; elle veya makine ile hasat edilebilir. Dikenli yapıdaki meyveler bir havuzda toplanır ve üzeri ot, çuval, branda gibi çeşitli araçlarla örtülerek kızışması sağlanır. Gevşeyen ve zamanla çürüyen dikenler eleklerden geçirilerek ya da makine ile meyvelerden ayrılır. Diğer bir yöntem Kürleme’dir. Nemli ve serin bir ortamda bir hafta tadı olmayan meyveler olgunlaşması için bekletilir.
Önemli Kestane Türleri
1- Amerikan kestaneleri (C. dentata Borkh.): Amerika’nın doğu eyaletlerinin önemli ağaç türlerinden birisidir. 1800’lerin sonlarına doğru Çin’den ithal edilen tohumlarla ülkeye giren kanser (Endothia parasitica) büyük zarar vermiş ve bu türün1950’lere kadar neredeyse tamamını öldürmüştür. Bugün tek kalan ağaçlar mevcuttur. Dik ve uzun boylu ağaçlar yapar. Bir yaşlı sürgünleri koyu kırmızı renkli, parlak ve üzerlerindeki oval irice tomurcuklar dışa yöneliktir. Yaprakları uzun dişli ve tüysüz yaprakları vardır. Meyveler çok küçük (150-320 adet/kg), tatlı ve zar kolay soyulur.
2- Çin Kestaneleri (C. mollisima Bl.): Yayılıcı top ağaç formundadır. Alt yüzü tüylü olan geniş ve kalın yapraklarıyla tanınır. Bir yaşlı sürgünlerin ucunda tüyler bulunur. Geniş iklim ve toprak koşullarına uyabilmektedir. -29oC’ye dayanabilmektedir. Endothia parasitica kanser hastalığına karşı dayanıklıdır. Meyve iriliği değişkendir (60-300 adet/kg).
3- Japon Kestaneleri (C. crenata Sieb & Zucc.): Ağaçlar genellikle yayılıcı forma sahiptir. Farklı iklim ve topraklara dayanımı Çin kestaneleri kadar değildir. -15oC’den sonra zarar görür. Yaprakları dar, küçük dişli ve yaprak tabanı düzdür. Meyveleri çok iri-küçük arasında değişir. Tadları genellikle kötüdür.
4- Avrupa kestaneleri (C. sativa Mill.): Genellikle dik büyüyen uzun ağaçlar oluşturur. E. parasitica kanser hastalığına ve soğuğa dayanım açısından farklılıklar gösterir. Yaprakları Amerikan kestanelerine benzerdir kenarları testere dişlidir. Ancak alt yüzleri tüylüdür. Bir yaşlı dalları kuvvetli, tomurcukları diğer türlerinkinden daha iri, koyu kırmızı, yuvarlak ve ovaldir. Meyve kabuğu kahverengi tonlarındadır. İrilik çok değişir. Çok sayıda kültür çeşidi vardır.
Kaynak
Tarım orman bakanlığı
TMMOB ziraat mühendisleri odası
Ankara üniversitesi / https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/13476/mod_resource/content/1/KESTANE%20YETİŞTİRİCİLİĞİ-I.pdf
