Tekrar hatırlatmak istiyorum. Her çocuğun belli ölçüde hoşgörü, otorite, korunma, özgürlük ve ilgiye ihtiyacı vardır. Sorun oluşturan kısmı bu davranışların herhangi birinde oluşan “aşırılık”dır. Yazacağım tüm davranış modelleri “aşırı davranış” modelleridir.
Öncelikle ebeveyn davranışlarının neler olduğu yazayım sonra sırasıyla davranışları tek tek yazacağım. Bakalım hangi gruba giriyorsunuz.
Otoriter ebeveyn davranışı.
Serbest ebeveyn davranışı.
Koruyucu ebeveyn davranışı.
İlgisiz kayıtsız ebeveyn davranışı.
Dengesiz ebeveyn davranışı.
Reddedici ebeveyn davranışı.
Mükemmeliyetçi ebeveyn davranışı.
Güven verici, destekleyici ebeveyn davranışı.
EBEVEYN DAVRANIŞLARI VE ÇOCUĞUN KİŞİLİĞİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
1- Otoriter Ebeveyn Davranışı: Otoriter ebeveyn davranışının en belirgin işareti denetimdir. Bütün kontrol ebeveyndedir. Çocukları üzerinde otorite ve güç kurmak için kendi doğrularını kuvvetli bir biçimde savunurlar. Kısıtlamaya, sınır koymaya, bazı davranışlar beklemeye, emir vermeye, itaat edilmesi gerektiğine inanırlar. Söz dinletebilmek için ceza, tehdit kullanırlar. Ebeveyn – çocuk arasındaki çatışmalar için çözümleri ebeveynin kazandığı çocuğun kaybedeceği yöndeki çözümlerdir. Yöntemlerini genelde “Bu ailemin beni yetiştirme yoludur ve oldukça başarılıdır.”, “Çocuğun iyiliği için.”, “Çocuğun iyiliği için otoritemi kullanabilirim çünkü doğruyu yanlışı en iyi ebeveynler bilir.” diyerek kılıf bulmaya çalışırlar. Çocuğunu, kendi ideal ve belirli kalıpları içinde, küçük bir yetişkin yapma çabasıyla yetiştirirler. Genellikle anlayışsız, hoşgörüsüz, katı ve baskıcı bir davranış sergilerler. Çocuklarını aşağılar, eleştirir, hakaret eder ve inciterek sürekli olumsuz yönlerini vurgularlar. Çocuğun yanlış yapma ve söz hakkı yoktur. Her şey kurallara ve saatlere bağlıdır. Çocuktan kuralları sorgulamadan uyması beklenir. Ebeveynin gözleri sürekli çocuğun üzerindedir. “Çocuk korkmazsa kurallara uymaz” yargısını benimsediklerinden çocuğun en basit hatasını cezalandırırlar. Yaptırım gücü ebeveyndedir. Ebeveyn isteklerinden ödün vermez çünkü onlar hep haklıdır. Çocuğunu anlama onun seviyesine inme çabasını göstermezler. Ailenin verdiği disiplin çocuğu hayatından bıktırır. Çocuğun en doğal hakları bile uslu olmasının bir ödülü olarak verilir.
Çocuğun Kişiliği Üzerindeki Etkileri: Bu tür ailelerde büyüyen çocuklardan okulda ve hayatta başarı beklemek yanlış olur. Çocuk, ebeveynlerinin isteklerini yerine getirmek zorunda bırakıldığı için kendini ifade ve yaratıcılık yönleri gelişmez. Stresli, tedirgin, hoşgörüsüz olurlar. Kendine olan güvenleri hemen hemen yok gibidir. Sessiz, çekingen, başkalarının etkisinde kolayca kalabilen pasif çocuklar ya da saldırgan ve kavgacı olurlar. Sürekli eleştirildikleri için aşağılık duyguları gelişir. Kendi başlarına karar veremezler, dışarıdan birilerinin onu yönlendirmesini beklerler ya da tam tersi isyankâr olurlar. Rutin, sınırları belli meslekleri edinirler. Bir otorite bulamadıkları zaman kendilerini boşlukta hissederler. Hayatlarında otorite olmazsa uygunsuz davranabilirler.
Sevgi ve huzurla…
