Enstitüler, köylü çocuklarını ırgatlıktan kurtarıp, kalem tutar hale getirmişti
Köy Enstitüleri, kısacık ömrüne rağmen birçok aydın yetiştirmiş, üzerinde hâlâ derin tartışmaların süregeldiği Cumhuriyetin en değerli kurumlardan biri. 17 Nisan 1940 tarihinde çıkan Köy Enstitüleri Kanunu ile resmen kurulan enstitüler, köylü çocuklarını ırgatlıktan kurtarıp, kalem tutar hale getirmişti. Türk edebiyatına, müziğine, resmine ve sanatına damgasını vuran en büyük sanatçılar Enstitülüler arasından çıktı. Hasan Ali Yücel’in Milli Eğitim Bakanlığı sırasında kurulan enstitülerin genel müdürü İsmail Hakkı Tonguç’tu ve iş içinde eğitimi bu okullarda yerleştirmeyi başarmıştı. Her biri her alanda eksiksiz eğitim alarak öğretmen olan enstitülüler, okuldan mezun olduklarında her işten anlıyorlardı.
Asırlardır süren bir düş gerçek olmuştu
Düzenli kitap okuyor, biçki dikiş biliyor, hasta bakıcılığından anlıyor, sebze yetiştirmeyi, bina yapmayı, marangozluğu, demir işçiliğini biliyor, uyguluyor, yapıyorlardı. Her biri örnek köylü aydınlardı. Tarih boyunca hiç olmayan oluyor, ilk kez köylülerin arasından yazarlar şairler çıkıyor, köylü çocukları da öğretmen olabiliyor, ressam, heykeltıraş, müzisyen, mimar veya mühendis olarak değer görüyordu. Asırlardır süren bir düş gerçek olmuştu.
Her şeyi ile yerliydi ve Türk icadıydı.
Ancak Köy Enstitüleri, 1950’ler Türkiye’sinde siyasete kurban gitti ve kapatıldı. Günümüzde bile hâlâ dönem dönem gündeme gelen ve çok tartışılan konulardan biri olmayı sürdüren Enstitüler, iş içinde eğitimin dünyadaki tek örneğiydi. Her şeyi ile yerliydi ve Türk icadıydı.
Cumhuriyet Halk Partisi Ödemiş İlçe Başkanı Nazan Dönmez, Köy Enstitülerinin kapatılmasının 62. yılında bir bildiri yayınladı.
“Köy Enstitüleri her insanı dil, ırk, cins ayırımı gözetmeden değer kabul eder”
CHP İlçe Başkanı Dönmez, “Köy Enstitüleri Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün himayesinde Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel tarafından İsmail Hakkı Tonguç’un çabalarıyla köylerden ilkokul mezunu çocukların köy enstitülerinde eğitilerek tekrar köylerde hizmet etmesi düşüncesi ile 17 Nisan 1940 tarihinde kurulmuştur. Köy Enstitüleri her insanı dil, ırk, cins ayırımı gözetmeden değer kabul eder, kişiliğin gelişimi dışında erkekler için fidancılık, arıcılık, demircilik, marangozluk ve sıvacılık kızlar için dikiş, biçki, nakış, dokumacılık gibi mesleklerde öğretilirdi.”
“Yarım Kalan Rüya…”
“Laik, Demokratik ve toplumun her kademesinde sorumluluk ve ülkemizin gelişimi için köylerden başlatılan kalkınma hamlesi 1954 yılında kapatılmasıyla yarım kalan bir rüya olmuştur. Yaşamını yitirmiş olan tüm Köy Enstitüleri öğretmenlerimizi saygı, sevgi ve rahmetle anıyorum. Hayatta olanlara da sağlıklı ve mutlu ömür diliyorum” ifadelerini kullandı.
